Byaktul he : Tuwan SaWaD AL-AzHaRy
AT-TASHBÊH
At-tashbêh: in hâti niya, amuna in pangahagad sin in Tuhan dumagbus pa piyapanjari Niya.
Sumagawa’ in labi marayaw pakayun amuna in istilah, At-tamthêl [ pagsibu’ ], sabab amu yan in kiya lampal ha Qu’rân maha mulliya.
قال تعالي { لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ} سورة الشورى : 11
Hâti niya:
Parman sin Allâhu ta’âla: Way sabanding niya unu-unu iban in siya jukup in pangdungug iban jukup in pangita’. [Ash-Shûra : 11].
Unu in piyag bidda’an sin Tamthêl[pagpanghinibu’] iban sin Takyêf [pagpahantang]?
In tamthêl hambu’uk dayng ha ginisan sin takyêf.
bang laung ta in hâti sin tamthêl[pagpanghinibu’] : pangahagad sin in Tuhan magsibu’ iban sin manga papanjariNiya.
In tak-yeef [ pagpanghinibu’ ] : amun pangahagad sin in Tuhan in hantang niya biya’ sin halawm pikilan sin hangka tu ,bang du’unun bukun siya hangka dagbus iban sin manga piyapanjari Niya, amun hînungging kaniya.
Hâtihan niya awn pipikil sin tau ya’un kahantang sin Tuhan, sumagawa’ wayru’un sabanding niya ha manga piyapanjari.
Biya’ sin sapantun, hambu’uk tau auw pipikil niya hinangun unu-unu na, saumagawa’ in sûng niya hinangun yaun, wayru’un pa naka hinang, hâti niya wayru’un sibu’ sin hinangun niya, adâpun in dagbus in sûng niya hinangun, ya’un ha lawm sin pikilan niya.
Adâpun In magpanghinibu’ iban magpahantang , di’ makajari salta’ sibu’ sibu’ da ba’tal in manga kaput ini .
Ampa in manga natânug nâmawgbug ha manga kaput ini, biya’ kanda Hisham bin Alhakam alrafidy [ Shi’a ] iban hi Dawûd Aljawaribi, iban na sin manga kimakahagad kanila dayng ha manga murid nila.
Pangasubu, unu wayru’un kahangtang ha sifat sin Tuhan?
Laung hi Imam Mâlik (rahimahullah):
in istiwa’, kaingatan na in ma’na niya [kahâtihan bang unu in maksud sin istiwa] , sumagawa’ in hantang sin pag istiwa’ , in yan[majhoul ] di kaingatan , di’ abutan sin pikilan sin manusiya, in pangasubu muyan bid’a salta’ bukun patut hi asubu.
Hâti nya, in Sifat sin Tuhan awn hakikat sin hantangan niya , sumagawa’ di’ sadja’ kaingatan iban di’ ma’abut sin pikilan sin manga mânusiya’.
Unu in hâtihan sin Ta’wêl?
In ta’wêl nagampung in tû(3) ma’na.
1-Ta’wêl magma’na Tafsêr : in ta’wêl ha ma’na ini , amuna pag lilay ha ma’na sin kabtangan .
In madaran mag pakay istilah Ta’wêl magma’na tafsêr, amuna manga ‘Ulama’ mag tatafseer sin Qur’ân , in pag tag nila ha lilayan nila ,ta’wêl, biya’ na kanda Imam ibn Jareer At-tabari , ngiyânan niya in kitab niya “Jâme’ albayân at-ta’wêl ayil Qur’ân” , iban na sin manga duga’ing ‘Ulama’ pa sin Tafsêr.
2-Ta’wêl magma’na Almarji’ wal Masêr : in ta’wêl ha ma’na ini , amuna in tuput ha ma’na, iban uwi’an sin bitsara.
Biya’ sin sawpâma’ , in ta’wêl sin manga âyat ha pasalan sin unu na jumatu ha Adlaw mahuli, apa bila dimantung na in Adlaw mahuli , hâti’ niya jimatu na in manga nagkabangkil ha Qur’ân iban Hadêth, in pag tawag ha jimatu ini , ta’wêl sin suy-suy naka ‘una , kiyabayta’ halawm sin Qur’ân iban Hadêth .
3-Ta’wêl sin manga Ahlul kalam : in ta’wêl sin manga ahlul kalam , pindahan in ma’na tart-antu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan awn dalêl nanunjûki ha pag pinda sin ma’na.
Tû(3) in ginisan in pag ta’wêl sin Ahlul kalam.
A-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan awn dalêl sahih [mattan] daing ha Quran iban Hadêth , nanunjûki ha pag pinda sin ma’na.
Salta’ In ta’wêlan ini wayru’un salla’un kaniya , mattan iban tatayma’un.
B-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan ha pangannal sin mujtahid awn dalêl niya mattan , sumagawa’ in kasabunnalan wayru’un dalêl niya mattan .
In pag tag ha ta’wêlan ini , ta’wêl ba’êd “ta’wêl malayu’”.
C-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu , ha wayru’un dalêl niya.
In hika tû(3) ginis ini, bukun na ini ta’wêl ,sumagawa’ in pag tawag kaniya “Tahrêf” .
Unu in hati sin “ma’na tar-tantu” iban sin “ma’na bukun tar-tantu” iban hisiyu in pag ngânan “Ahlul kalam”?
In hâti sin ma’na tar-tantu , amu in ma’na kahatihan dayng ha bitsara.
Biya’ sawpâma , amu in kabtangan “kufur”, unu in kahâtihan mu dayng ha kabtangan ini?
In kahâtihan ta , amu-in kufur akbar “kufur lawan sin Êman”, hâti niya , in ma’na tar-tantu sin kabtangan kufur, amu in kufur akbar “kufur hika guwa dayng ha ka’islam”.
Sumagawa’ bang awn dalêl manunjûki sin in kufur ini bukun kufur akbar, buat malinkan kufur asgar “kufur di’ hika guwa’ dayng ha ka’islam” dayng ha sabab niya ,mapinda na in ma’na sin kufur di’ ,pa ma’na duga’ing , amu in ma’na bukun kari’asali sin kabtangan kufur.
Biya’ sawpâma
:عن ابن مسعود -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله صلى الله عليه وعلى آله وسلم: سباب المسلم فسوق وقتاله كفر :] متفق عليه...[
Hâti niya:
Dayng kan ibn Mas’ûd ( kiyarda’an siya sin Allâh ) Nag sabda in Rasul (sallallahu alyhi wa salam) “in pag paninggad ha muslim in yân hinang fisk , sumagawa’ , in mamunu’ muslim in yân kufur”[riwayat dayng kan Imam Bukhari iban Imam Muslim].
Unu in hâti sin kufur ha Hadêth ini ? makufur in tau maka bunu’ muslim?
In sambung , di’ .
Mayta’ ? bukun matarrang in Hadêth, kâfir in maka bunu’ muslim ? hâti in Hadêth ini Hadêth sahih , salta’ kiya riwayat hi Imam Bukhari iban Imam Muslim ( kiyarda’an sila sin Allâh ) ?
Pasalan awn dalêl duga’ing , nanunjûki sin in kufur nasabbut ha Hadêth ini , bukun kufur akbar , sumagawa’ kufur asgar.
قال تعالي{ وإن طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فأصلحوا بينهما }
Hâti niya:
Parman sin Allâh: {iban bang awn duwa tumpukan dayng ha manga tumpukan sin manga bal-êman , bunu’ biyunu’i, na! papag suluta niyu} [Alhujurat:9]
Ha parman ini , matarrang in pag tawag sin Allah ha duwa tumpukan ini , duwa tumpukan bar-êman, hâtihan niya , minsan in ka’awnan nila naka pag bunu’ biyunu’i , di’ da ma’îg in sifat pagka bar-êman du’un kanila, iban di’ da sila ma kufur.
Dayng ha sabab yadtu, manunjûki in âyat ini , sin in kufur na bangkil ha Hadêth , bukun kufur akbar, sumagawa’ kufur asgar.
Hati niya , dayng ha manga dusa dakula’ in maka bunu’ muslim , bang bukun ha kapatutan , in tanda’ sin dusa dakula’ , ngiyân sin Nabi (sallallahu alyhi wa salam) kufur, minsan siya bukun kufur.
In Ahlul kalam : sila in manga tau parulihun nila in Akkal dayng ha nâs “Qur’an iban Hadêth” , biya’ na sin Mu’tazila iban Jahmiya iban manga Asha’ira iban na sin manga tima’ayun kanila ini.
At-tashbêh: in hâti niya, amuna in pangahagad sin in Tuhan dumagbus pa piyapanjari Niya.
Sumagawa’ in labi marayaw pakayun amuna in istilah, At-tamthêl [ pagsibu’ ], sabab amu yan in kiya lampal ha Qu’rân maha mulliya.
قال تعالي { لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ وَهُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ} سورة الشورى : 11
Hâti niya:
Parman sin Allâhu ta’âla: Way sabanding niya unu-unu iban in siya jukup in pangdungug iban jukup in pangita’. [Ash-Shûra : 11].
Unu in piyag bidda’an sin Tamthêl[pagpanghinibu’] iban sin Takyêf [pagpahantang]?
In tamthêl hambu’uk dayng ha ginisan sin takyêf.
bang laung ta in hâti sin tamthêl[pagpanghinibu’] : pangahagad sin in Tuhan magsibu’ iban sin manga papanjariNiya.
In tak-yeef [ pagpanghinibu’ ] : amun pangahagad sin in Tuhan in hantang niya biya’ sin halawm pikilan sin hangka tu ,bang du’unun bukun siya hangka dagbus iban sin manga piyapanjari Niya, amun hînungging kaniya.
Hâtihan niya awn pipikil sin tau ya’un kahantang sin Tuhan, sumagawa’ wayru’un sabanding niya ha manga piyapanjari.
Biya’ sin sapantun, hambu’uk tau auw pipikil niya hinangun unu-unu na, saumagawa’ in sûng niya hinangun yaun, wayru’un pa naka hinang, hâti niya wayru’un sibu’ sin hinangun niya, adâpun in dagbus in sûng niya hinangun, ya’un ha lawm sin pikilan niya.
Adâpun In magpanghinibu’ iban magpahantang , di’ makajari salta’ sibu’ sibu’ da ba’tal in manga kaput ini .
Ampa in manga natânug nâmawgbug ha manga kaput ini, biya’ kanda Hisham bin Alhakam alrafidy [ Shi’a ] iban hi Dawûd Aljawaribi, iban na sin manga kimakahagad kanila dayng ha manga murid nila.
Pangasubu, unu wayru’un kahangtang ha sifat sin Tuhan?
Laung hi Imam Mâlik (rahimahullah):
in istiwa’, kaingatan na in ma’na niya [kahâtihan bang unu in maksud sin istiwa] , sumagawa’ in hantang sin pag istiwa’ , in yan[majhoul ] di kaingatan , di’ abutan sin pikilan sin manusiya, in pangasubu muyan bid’a salta’ bukun patut hi asubu.
Hâti nya, in Sifat sin Tuhan awn hakikat sin hantangan niya , sumagawa’ di’ sadja’ kaingatan iban di’ ma’abut sin pikilan sin manga mânusiya’.
Unu in hâtihan sin Ta’wêl?
In ta’wêl nagampung in tû(3) ma’na.
1-Ta’wêl magma’na Tafsêr : in ta’wêl ha ma’na ini , amuna pag lilay ha ma’na sin kabtangan .
In madaran mag pakay istilah Ta’wêl magma’na tafsêr, amuna manga ‘Ulama’ mag tatafseer sin Qur’ân , in pag tag nila ha lilayan nila ,ta’wêl, biya’ na kanda Imam ibn Jareer At-tabari , ngiyânan niya in kitab niya “Jâme’ albayân at-ta’wêl ayil Qur’ân” , iban na sin manga duga’ing ‘Ulama’ pa sin Tafsêr.
2-Ta’wêl magma’na Almarji’ wal Masêr : in ta’wêl ha ma’na ini , amuna in tuput ha ma’na, iban uwi’an sin bitsara.
Biya’ sin sawpâma’ , in ta’wêl sin manga âyat ha pasalan sin unu na jumatu ha Adlaw mahuli, apa bila dimantung na in Adlaw mahuli , hâti’ niya jimatu na in manga nagkabangkil ha Qur’ân iban Hadêth, in pag tawag ha jimatu ini , ta’wêl sin suy-suy naka ‘una , kiyabayta’ halawm sin Qur’ân iban Hadêth .
3-Ta’wêl sin manga Ahlul kalam : in ta’wêl sin manga ahlul kalam , pindahan in ma’na tart-antu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan awn dalêl nanunjûki ha pag pinda sin ma’na.
Tû(3) in ginisan in pag ta’wêl sin Ahlul kalam.
A-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan awn dalêl sahih [mattan] daing ha Quran iban Hadêth , nanunjûki ha pag pinda sin ma’na.
Salta’ In ta’wêlan ini wayru’un salla’un kaniya , mattan iban tatayma’un.
B-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu ,pasalan ha pangannal sin mujtahid awn dalêl niya mattan , sumagawa’ in kasabunnalan wayru’un dalêl niya mattan .
In pag tag ha ta’wêlan ini , ta’wêl ba’êd “ta’wêl malayu’”.
C-Pindahan in ma’na tar-tantu pa ma’na bukun tar-tantu , ha wayru’un dalêl niya.
In hika tû(3) ginis ini, bukun na ini ta’wêl ,sumagawa’ in pag tawag kaniya “Tahrêf” .
Unu in hati sin “ma’na tar-tantu” iban sin “ma’na bukun tar-tantu” iban hisiyu in pag ngânan “Ahlul kalam”?
In hâti sin ma’na tar-tantu , amu in ma’na kahatihan dayng ha bitsara.
Biya’ sawpâma , amu in kabtangan “kufur”, unu in kahâtihan mu dayng ha kabtangan ini?
In kahâtihan ta , amu-in kufur akbar “kufur lawan sin Êman”, hâti niya , in ma’na tar-tantu sin kabtangan kufur, amu in kufur akbar “kufur hika guwa dayng ha ka’islam”.
Sumagawa’ bang awn dalêl manunjûki sin in kufur ini bukun kufur akbar, buat malinkan kufur asgar “kufur di’ hika guwa’ dayng ha ka’islam” dayng ha sabab niya ,mapinda na in ma’na sin kufur di’ ,pa ma’na duga’ing , amu in ma’na bukun kari’asali sin kabtangan kufur.
Biya’ sawpâma
:عن ابن مسعود -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله صلى الله عليه وعلى آله وسلم: سباب المسلم فسوق وقتاله كفر :] متفق عليه...[
Hâti niya:
Dayng kan ibn Mas’ûd ( kiyarda’an siya sin Allâh ) Nag sabda in Rasul (sallallahu alyhi wa salam) “in pag paninggad ha muslim in yân hinang fisk , sumagawa’ , in mamunu’ muslim in yân kufur”[riwayat dayng kan Imam Bukhari iban Imam Muslim].
Unu in hâti sin kufur ha Hadêth ini ? makufur in tau maka bunu’ muslim?
In sambung , di’ .
Mayta’ ? bukun matarrang in Hadêth, kâfir in maka bunu’ muslim ? hâti in Hadêth ini Hadêth sahih , salta’ kiya riwayat hi Imam Bukhari iban Imam Muslim ( kiyarda’an sila sin Allâh ) ?
Pasalan awn dalêl duga’ing , nanunjûki sin in kufur nasabbut ha Hadêth ini , bukun kufur akbar , sumagawa’ kufur asgar.
قال تعالي{ وإن طائفتان من المؤمنين اقتتلوا فأصلحوا بينهما }
Hâti niya:
Parman sin Allâh: {iban bang awn duwa tumpukan dayng ha manga tumpukan sin manga bal-êman , bunu’ biyunu’i, na! papag suluta niyu} [Alhujurat:9]
Ha parman ini , matarrang in pag tawag sin Allah ha duwa tumpukan ini , duwa tumpukan bar-êman, hâtihan niya , minsan in ka’awnan nila naka pag bunu’ biyunu’i , di’ da ma’îg in sifat pagka bar-êman du’un kanila, iban di’ da sila ma kufur.
Dayng ha sabab yadtu, manunjûki in âyat ini , sin in kufur na bangkil ha Hadêth , bukun kufur akbar, sumagawa’ kufur asgar.
Hati niya , dayng ha manga dusa dakula’ in maka bunu’ muslim , bang bukun ha kapatutan , in tanda’ sin dusa dakula’ , ngiyân sin Nabi (sallallahu alyhi wa salam) kufur, minsan siya bukun kufur.
In Ahlul kalam : sila in manga tau parulihun nila in Akkal dayng ha nâs “Qur’an iban Hadêth” , biya’ na sin Mu’tazila iban Jahmiya iban manga Asha’ira iban na sin manga tima’ayun kanila ini.
No comments:
Post a Comment